Psikolojik Destek

Stres Nedir?

Stres, bir kişinin çevresindeki olaylara, durumlara veya içsel duygusal durumlarına verdiği fiziksel, duygusal ve psikolojik tepki olarak tanımlanabilir. Stres, vücudun zorlayıcı bir duruma karşı verdiği normal bir tepkidir, ancak aşırı veya uzun süreli stres sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir.

Stresin Belirtileri

• Fiziksel Tepkiler: Kalp çarpıntısı, terleme, kas gerilmesi, mide bulantısı, uyku problemleri gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

• Duygusal Tepkiler: Anksiyete, depresyon, sinirlilik, endişe, duygusal dengesizlik gibi durumlar stresin duygusal etkileridir.

• Zihinsel Tepkiler: Düşüncelerin dağılması, odaklanma zorlukları, unutkanlık, karar verme güçlüğü gibi zihinsel etkiler de stresin belirtisidir.

Stresin Kaynakları

Stresin kaynakları, kişinin çevresindeki dışsal faktörler ve içsel durumlarla ilgili olabilir.

1. Dışsal Stres Kaynakları (Çevresel Faktörler)

• İş Stresi: Yoğun iş temposu, beklentiler, terfi baskısı, iş güvenliği kaygıları, uzun çalışma saatleri gibi etkenler stres yaratabilir. Örneğin, bir çalışan sürekli yetiştirmesi gereken projeler nedeniyle baskı hissedebilir ve bu, onun ruh sağlığını olumsuz etkileyebilir.

• Aile ve İlişkiler: Aile içi anlaşmazlıklar, boşanma, ebeveynlik sorumlulukları ve ilişkilerde yaşanan çatışmalar stres kaynağı olabilir. Örneğin, çocuklarının geleceği konusunda kaygı duyan bir ebeveyn, sürekli bir endişe hali yaşayabilir.

• Maddi Zorluklar: Borçlar, gelir kaybı ve finansal güvensizlik ciddi bir stres kaynağıdır. Örneğin, kirasını veya faturalarını ödemekte zorlanan bir kişi, ekonomik kaygılar nedeniyle sürekli stres yaşayabilir.

• Sağlık Sorunları: Kendi sağlık durumu veya bir yakınının hastalığı, birey üzerinde yoğun bir stres oluşturabilir. Örneğin, uzun süredir kronik bir hastalıkla mücadele eden bir kişi, hem fiziksel hem de ruhsal olarak yıpranabilir.

• Çevresel Faktörler: Gürültü, hava kirliliği, kalabalık, kötü hava koşulları gibi dış etkenler stres düzeyini artırabilir. Örneğin, sürekli gürültülü bir ortamda yaşayan bir birey, zamanla huzursuz ve kaygılı hale gelebilir.

• Okul ve Eğitim: Sınav kaygısı, akademik beklentiler ve mezuniyet stresi öğrenciler için büyük bir stres kaynağıdır. Örneğin, bir öğrenci yaklaşan sınavları nedeniyle uykusuz kalabilir ve anksiyete yaşayabilir.

• Toplumsal Baskılar: Toplumda kabul görme, sosyal medya etkisi, dış görünüşle ilgili beklentiler bireyin kendini baskı altında hissetmesine neden olabilir. Örneğin, sosyal medyada sürekli "mükemmel" görünen hayatlarla kıyas yapan biri, kendi hayatından memnuniyetsizlik duyabilir.

2. İçsel Stres Kaynakları (Bireysel Faktörler)

• Kişilik Özellikleri: Mükemmeliyetçilik, düşük özsaygı, aşırı sorumluluk duygusu bireyin stres yaşamasına neden olabilir. Örneğin, her şeyi kusursuz yapmaya çalışan biri, en ufak bir hata karşısında kendini suçlayabilir.

• Duygusal Durumlar: Anksiyete, depresyon, korkular, sinirlilik gibi duygusal durumlar stresin temel içsel kaynaklarındandır. Örneğin, kaygılı bir birey, sürekli en kötü senaryoları düşünerek kendini huzursuz hissedebilir.

• Beklentiler ve Hedefler: Kişinin kendine koyduğu yüksek hedefler ve bunlara ulaşamama korkusu stres yaratabilir. Örneğin, akademik kariyerinde başarı hedefleyen biri, sınav sonuçlarını takıntı haline getirebilir.

• Zaman Yönetimi Eksiklikleri: Sürekli bir şeylere yetişme çabası, zaman yönetimi becerilerinin eksikliği, bireyin kendini baskı altında hissetmesine neden olabilir. Örneğin, son teslim tarihine yetişmeye çalışan bir çalışan, stres seviyesinin arttığını hissedebilir.

Stresle Başa Çıkma Yöntemleri

• Fiziksel Aktiviteler: Düzenli spor yapmak, yürüyüşe çıkmak, nefes egzersizleri uygulamak. Örneğin, gün içinde kısa bir yürüyüş yapmak bile stres seviyesini azaltabilir.

• Sosyal Destek: Aile ve arkadaşlarla vakit geçirmek, bireyin kendini yalnız hissetmesini engelleyebilir. Örneğin, bir dostla yapılan içten bir sohbet, kişinin rahatlamasına yardımcı olabilir.

• Zihinsel Teknikler: Meditasyon, farkındalık uygulamaları ve olumlu düşünme, stresi azaltmaya yardımcı olabilir. Örneğin, günlük şükran günlüğü tutmak, kişinin olaylara daha pozitif yaklaşmasını sağlayabilir.

• Hobiler ve Eğlence: Kitap okumak, resim yapmak, müzik dinlemek gibi aktiviteler, bireyin rahatlamasını sağlayabilir.

• Planlı ve Organize Olmak: Zaman yönetimini iyi yapmak, işlerin üst üste yığılmasını önleyebilir.

• Mizahı Kullanmak: Gülmek, stresin etkilerini hafifletir. Örneğin, komik bir film izlemek veya arkadaşlarla kahkaha dolu zamanlar geçirmek rahatlatıcı olabilir.

• Uyku Hijyenini Sağlamak: Kaliteli uyku almak stres seviyesini düşürür. Düzenli uyku alışkanlığı kazanmak önemlidir.

Stres yönetimi, ruh sağlığımızı korumak için kritik bir beceridir. Günlük yaşam içinde uygulanabilecek basit tekniklerle stres seviyemizi düşürebilir ve daha dengeli bir hayat sürebiliriz.